Pandemi, yeni bir hastalığın dünya genelinde yayılması durumuna denmektedir. Yeni bir grip virüsü ya da Koronavirüs’ün (COVID-19) neden olduğu viral solunum yolu hastalıkları, en kolay şekilde pandemiye dönüşebilen hastalıklardır. Pandemiye neden olan hastalık ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir ve bir kişiden diğerine kolayca yayılabilir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) global grip salgını oluştuğu zaman bunu ilan etmekten sorumludur. DSÖ bunu bir hastalığın salgınlarını izleyerek ve global sağlık uzmanlarından öneri alarak yapar. Bununla beraber, Türkiye ve diğer ülkeler, DSÖ fotoğrafı bir deklarasyon yapmadan önce bir pandeminin etkisini azaltmak için adımlar atma eğilimindedir.
Mart 2020 itibariyle, dünya şu an için global bir COVID-19 salgınıyla karşı karşıya kalmıştır. 11 Mart’ta Dünya Sağlık Örgütü, bu hastalığın bir pandemi niteliği taşıdığını duyurmuştu. Bundan dolayı, bir çok hükümet salgının yayılmasını sınırlamak için serbest dolaşımı kısıtlamış ve kendilerini izole etmiştir.
Pandemi ve salgın aynı şey midir?
DSÖ’ye göre bir pandemi nedir sorusunun cevabı, yeni bir hastalığın dünya genelinde yayılmasıdır. Bir salgın tek bir şehir, bölge ya da ülke ile sınırlı kalırken, bir pandemi ulusal sınırların ötesine ve muhtemelen bütün dünya’ya yayılır.
Yetkililer, enfeksiyonu olan kişi sayısı belirli bir bölgedeki tahmin sayısından fazla olduğunda bir hastalığı salgın olarak değerlendiriyor. Bir enfeksiyon aynı anda birkaç ülkede yaygınlaşırsa, pandemiye dönüşebilir.
İnsandan insana çok kolay bir şekilde bulaşan yeni bir virüs suşu ya da alt tipi bir pandemiye neden olabilir. Örneğin, parazitler antibiyotiğe karşı dirençli hale geldiğinde tetiklediği hastalığın hızla yayılmasına neden olabilir. Bazen, geçmişte olduğu gibi kara veba gibi yeni hastalıklar hızla yayılma eğilimi gösterdiğinde pandemiler ortaya çıkar.
İnsanların yeni bir virüse karşı bağışıklıkları çok az olabilir ya da hiç olmayabilir. Çoğu zaman, yeni bir virüs hayvanlar ve insanlar arasında yayılamaz. Ancak mutasyona uğrarsa, kolaylıkla yayılmaya başlayabilir ve bir pandemi ile sonuçlanabilir.
Mevsimsel grip salgınları genelde insanlar arasında zaten dolaşan bir virüsün alt tiplerinin bir neticesi olarak ortaya çıkar. Yeni alt türlerin gelişmesi ise genelde salgın ve sonrasında ise pandemiye neden olur.
Bir pandemi daha fazla sayıda insanı etkiler ve bir salgından daha ölümcül olabilir. Bununla birlikte daha geniş ölçekte daha fazla sosyal bozulmaya, ekonomik kayba ve diğer genel zorluklara yol açabilir.
Bir önceki yazımız olan Çikolata Diyeti Nedir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
